Kannabinoidy są to substancje, które oddziałują na układ receptorów zawartych w komórkach ludzkiego ciała. Mowa tutaj zarówno o tych pochodzenia roślinnego, jak i wewnątrzustrojowego = endogennego, czyli tzw. endokannabinoidy. Fitokannabinoidy wytwarzane są przez rośliny z rodziny konopiowatych, np. przez konopie siewne. Większość znanych nam efektów zażywania tej rośliny pochodzi z dopasowania THC do receptorów wewnątrz naszych tkanek. To właśnie on wywołuje powszechnie znane efekty na nastrój, percepcję czy nawet ból. Po raz pierwszy został opisany w 1964 roku przez profesora chemii organicznej Uniwersytetu w Jerozolimie. Warto wspomnieć, że inne kannabinoidy zostały zidentyfikowane wcześniej: kannabinol (CBN) w latach 30. XX wieku, a kannabidiol (CBD) w roku 1963. Ich znaczenie zostało przyćmione przez badania nad THC oraz układem endokannabinoidowym.
Endokannabinoidy wytwarzane są wewnątrz organizmu i to nie tylko człowieka. Korzenie drzewa filogenetycznego jednego z receptorów obejmuje nie tylko różne gatunków ssaków, ale także kręgowców i bezkręgowców. Z kolei ryby z gatunku Fugu rubripes posiadają receptory analogiczne do obu spotykanych u ssaków. Takie podobieństwa, w organizmach niewątpliwie od siebie różnych, wskazuje na istotność znaczenia ewolucyjnego całego układu endokannabinoidowego. W ciele człowieka wyróżnia się dwie naturalnie występujące substancje: anandamid, któremu przypisuje się fenomen euforii biegacza, oraz 2-arachidonyloglicerol (2-AG). Endogenne kannabinoidy pobudzają struktury układu limbicznego, który reguluje stan naszego nastroju.
Układ endokannabinoidowy (ECS) stanowi system składający się z receptorów, endogennych przekaźników oraz enzymów biorących udział w ich syntezie i degradacji. Dotychczas zidentyfikowano i opisano dwa receptory kannabinoidowe (CB1 oraz CB2) oraz kilka innych receptorów związanych z tym układem. Układ endokannabinoidowy bierze udział w wielu procesach od tych związanych z rozwojem embrionalnym do dojrzewania układu nerwowego oraz jego późniejszej modulacji w wieku dorosłym. Wpływa także na emocje i nastrój, do jego zadań należy również regulacja apetytu, wydatkowanie energii, różnicowanie funkcji układu immunologicznego oraz rozrodczego. Naukowcy z całego świata wciąż prowadzą szczegółowe badania nad fizjologicznymi działaniami i procesami regulowanymi przez ten układ.
Jak już wspomniano wcześniej, w ciele człowieka możemy wyróżnić dwa rodzaje receptorów kannabinoidowych: CB1 oraz CB2. Receptor CB1 jest głównym receptorem układu endokannabinoidowego. Występuje przede wszystkim w centralnym układzie nerwowym. Jego ligandami (tak w biologii określa się cząsteczki, które wiążą się z receptorem) są produkowane przez organizm człowieka pochodne kwasu arachidonowego, czyli anandamid (AEA) oraz 2-AG, a także fitokannabinoidy – m.in. THC. Szczególnie duża ilość CB1 spotykana jest w korze mózgowej, jądrach podstawnych, hipokampie oraz istocie szarej. Receptor ten występuje również poza układem nerwowym: w komórkach mięśnia sercowego, wątrobie, tkance tłuszczowej oraz skórze. Receptory CB2 sa podobne w swej budowie do receptorów CB1, a część ich funkcji pokrywa się ze sobą. Główna różnica to ich występowanie – podczas gdy CB1 spotykany jest szczególnie w układzie nerwowym, CB2 znajduje się przede wszystkim w tkankach obwodowych w mniejszej ilości znajdują się jednak również w ośrodkowym układzie nerwowym. Jednym z głównych zadań receptorów CB2 jest regulacja mechanizmów odporności.
Układ endokannabinoidowy odpowiada za wiele procesów w organizmach zwierząt. O jego roli i znaczeniu dowiedzieliśmy się już bardzo dużo, jednak przed nami wciąż wiele niewiadomych. Wraz z rosnącą popularnością konopi w społeczeństwie, wzrasta również liczba badaczy i naukowców zainteresowanych odkrywaniem sposobów działania ECS. W nadchodzących latach możemy spodziewać się nowych badań nad szeroko pojętymi konopiami.
